صحبت زنبور عسل
هرگاه تکه ای از شان پر از عسل را عمدا در نقطه ای بگذاریم و در آن نزدیکها کندوهای با جمعیت زنبور عسل باشد. حتما حرف زدن زنبور عسل انجام کی گیرد که شناسایی می کنند.
پس از مدت کوتاهی زنبوری آن را کشف نموده و آنقدر که بتواند از عسلش برداشته با خود کندو می برد. بعد از گذشت دقایقی چند تعدادی زنبور عسل بع آنجا روی می آورند و از آن پس مرتب تعدادشان زیاد و زیادتر می گردد
بدون اینکه زنبور اول یا زنبور کاشف دوباره به محل عسل برگشته و زنبورهای دیگر را به انجا راهنمایی کرده باشد. حال چطور ممکن است که چنین چیزی اتفاق بیفتد؟
مساله ای است که انسان را به سمت این اعتقاد سوق می دهد که شاید زنبورها امکاناتی داشته باشند که به کمک آنها قادرند یکدیگر را ازوجود شهد در نقطه ای معینی آگاه نماید.
این اعتقاد زمانی محکم می گردد که ملاحظه می کنیم که تمام زنبورهایی که برای استفاده از عسل به نقطه مزبور آمده اند به یک کندو تعلق دارند و هنگامی مسجل می گردد که می بینیم این کندو دقیقا همان کندویی است که زنبور کاشف عسل نیز بدان تعلق دارد.
آزمایش
برای روشن شدن موضوع دست به آزمایش زیر می زنیم . یک کندوی شیشه آزمایشی .و پر از زنبور عسل انتخاب نموده آن را در مکانی مستقر می کنیم .
در نزدیکی آن میزی گذاشته و رویش ظرف کوچکی پر از شربت غلیظ یا هسل می گذاریم بعد از مدت کوتاهی معمولا زنبورها به آنجا روی می آورند.
پشت همه زنبورهایی که برای خوردن عسل به آنجا می آیند را با رنگ و قلم موی ظریف یک نقطه سفید می گذاریم پس از بازگشت آنها به رفتارشان در داخل کندوی شیشه ای دقت می کنیم.
آنها نخست به تغذیه یک یا چند زنبور با عسلی که از خارج آورده اند می پردازند. آنگاه در روی قاب شروع به رقصیدن نموده و مرتب روی یک دایره حرکت می کنند.
به محض اینکه به آخر دایره رسیدند ناگاه برگشته و از سمت مقابل باز روی همان دایره می دوند و این کار حرف زدن زنبور عسل را بارها و به سرعت تکرار می کنند.
زنبور عسل ها
عده ای از زنبورها ملاف این رقص دایره ای شده دنبالش می دوند و با شاخکها پشت سرهم با بدن زنبور رقاص تماس می گیرند و طرز رقصیدشان را خوب بررسی می نمایند.
آنگاه بدون استفاده کمک دیگری مساقیما و بی اشتباه به همان مکانی می روند که زنبور رقاص شهد یا عسل را از آنجا یعنی روی میز آورده بود.
زنبورهای بعدی نیز یکی پس از دیگری با زنبوررقاص تماس گرفته و دنبالش مستقیما به سمت میز پرواز می کنند.
اما اینکه چطور توانستد تا این حد آسان و بدون داشتن راهنما محل شربت را پیدا کنند موضوع جالبی است که به نوع رقص زنبور رقاص مربوط می شود آنها وسیله رقص محل مورد نظر را به یکدیگر نشان می دهند یعنی رقص برایشان وسیله ای است برای حرف زدن و فهماندن مقاصدشان به یکدیگر.
اگر جای شربت نزدیک کندو بود فوری آن را پیدا کرده و اگر دورتر و در چند صدمتری و یا یک کیلومتری قرار داشت برای پیدا کردنش به زمان بیشتری نیاز دارند.
رقص دایره ای
معنیش این است که فاصله کندو تا محل شهد کم مثلا ۲۵ متر است اگر شهد طبیعی یعنی زنبور آن را مستقیما از گل جمع آوری کرده باشد.
در این حال مقداری از بوی گل مزبور را نیز با خود به کندو می آورد تا کمی از آن را بین زنبورهایی که تصمیم به رفتن به محل شهد را خواهند گرفت داده و بدین وسیله آنها راحت تر گل و گلهای مورد نظر را پیدا کنند.
زنبور قادر است بو را مدت خیلی زیادی در خود نگهدارد. این کار به کمک موهای زیادی که در بدن زنبور وجود دارند و شاید هم به کمک مومی که روی کیتین زنبور پوشانیده و به ویژه به کمک مجاری تنفسیش ممکن می گردد وی بوی گل را از ظرفی مدت زیادی در خود نگهداشته و از طرف دیگر آن را خیلی به آرامی پس می دهد.
تاثیر بوی گل
حال اگر زنبور مثلا بوی گل گیلاس را باخود به کندو آورده باشد هنگام رقص زنبورهای دیگر ضمن بررسی وضع رقص کمی از بوی گل گیلاس را نیز گرفته و مستقیما به سمت محل شهد پرواز می نمایند.
در آنجا منحصرا به جستجوی گل های گیلاس خواهند پرداخت و کاری به کار سایر گل ها که در آن منحصرا به جستجوی گل های گیلاس خواهند پرداخت و کاری به کار سایر گل ها که در آن منطقه وجود دارند نخواهند داشت.
زنبوری که در جستجوی شهد است فقط روی گلهای گیلاس می نشیند و ناخود آگاه گرده یا نریت یک گل گیلاس که به موهای بدنش چسبیده اند را روی مادگی گل یا گلهای دیگر گیلاس حمل و آن را بارور می کند در نتیجه میوه به وجود می آید.
نوع حرف زدن زنبور عسل به شهد گل
و مقدار محصول درخت گیلاس بالا می رود این بالاترین و بهترین خاصیت زنبور عسل از نظر کشاورز و به ویژه باغدار است.
هرگاه وی از گلهای گیلاس به گلهای هلو می رفت گرده گیلاس را روی مادگی هلو انتقال می داد. در چنین وضعی میوه ای تشکیل نمی شود.
با بهره برداری از همین خاصیت جالب می توان زنبورها را به سمت نوع گلی که انسان مایل به راهنمایی زنبور به سمتش می باشد فرستاد یعنی عملا با زنبور حرف زد فرض کنیم که در منطقه ای چندین گل از جمله گل اسپرس وجود دارد و زنبورها روی همه گلها پرواز نموده و در این میان به گل اسپرس توجهی نشان ندهند.
شماهم قبلا برنامه ریزی کرده باشید که ار گل اسپرس مقداری بدر برای توسعه کاشت آن در سال آتیه بگیرید. در اینصورت ناچارید که از زنبورها بخواهید تا از پرواز بر روی سایر گل ها صرف نظر کرده و فقط روی گل اسپرس بروند.
طرز حرف زدن زنبور عسل روی گل خاص
اگر زنبور روی گلهای اسپرس پرواز ننموده گلهایش بارور نکند محصول بذر اسپرس بسیار کم خواهد بود برای این کار باید ۳۰ عدد گل اسپرس را داخل یک چهرم لیتر شربت فرو برده پس از نیم ساعت گلها را بیرون آورد و شربت را صبح خیلی زود و قبل از طلوع آفتاب داخل کندو گذاشت تا زنبور آن را بخورند.
از آنجائی که با خوردن شربت بوی گل اسپرس را نیزدریافت داشته اند به محض طلوع خورشید گلهای دیگر را رها کرده فقط دنبال گل اسپرس می روند و نتیجه آن هم هنگام برداشت محصول بالطبع ازدیاد بذر اسپرس خواهد بود.
البته شرط موفقیت این است که در محیط به اندازه کافی مثلا چند هکتار گل اسپرس وجود داشته باشد.
اگر فاصله محلی که شهد در آنجا وسیله زنبور کشف شد تا کندو بیشتر از آنچه قبلا ذکر شده باشد وضع رقص عوض می شود.
رقص نیم دایره ای
به طوری که زنبور با این رقص که به نیم دایره ای معروف است هم فاصله و هم سمت و هم محل شهد را به زنبورهای دیگر می فهماندو
در فواصل بیش از ۱۰۰ متر طرز این رقص خیلی واضح تر است. در این رقص زنبور نخست فاصله ای را مستقیم رفته آنگاه به سمت چپ یک نیم دایره ای را طی می نماید تا به اول خط مستقیم برسد.
بعد همان خط مستقیم را دوباره پیموده سپس نیم دایره ای با هم تقریبا یک دایره به وجود می آورد. وی همیشه هنگام عبور از خط مستقیم شکمش را به سرعت به سمت راست و چپ تکان می دهد و یا بهتر بگویم می لرزاند.
زنبورهای دیگر که از موضوع مطلع می شوند به سمت محل شهد پرواز می نمایند. سرع رقص رابطه معکوس با فاصله کندو تا محل شهد دارد.
زنبور
نوع رقص
هرچه رقص آرامتر باشد فاصله کندو تا شهد بیشتر است. هرگاه مثلا فاصله فقط ۱۰۰ متر باشد رقص خیلی سریع بوده و حدود ۴۰ بار و اگر فاصله ۵۰۰ متر باشد فقط ۲۴ بار در هردقیقه تکرار می گردد.
سمت محل شهد همان سمتی است که زنبور در آن قسمت هنگام رقص نیم دابره ای مستقیم را می رود. فواصل بین ۲۵ متر ۱۰۰ متر را با زنبورها به وسیله رقصهایی که حد فاصل بین رقص دایره ای و رقص نیم دایره ای است نشان می دهند.
این رقصها در نژاد های مختلف فرق می کنند و تاکنون ۸ نوع از آن دیده شد است . زنبورهای کار کشته و با تجربه در هر نقطه از کندو نمی رقصند. بلکه به دنبال جائی می گردند که در آن مکان تعداد زیادی از کارگرهای بیکار در انتظار خبر شهد مطلع گشته فورا به همان طرف پرواز می کنند.
زنبورها قادرند تک تک انواع گلها را از روی فرم و بو و رنگشان و همچنین زمانی را که این گلها شهد می دهند به راحتی تشخیص دهند.
خبررسانی
علاوه بر این می توانند در کمال دقت مقدار گل و همچنین مقدار درصد قندی که در شهد وجود دارد را نیز به کارگرانی که در کندو منتظر همین اطلاعات نشسته اند به کمک رقص خبر دهند و کارگران نیز آنها را دقیقا می فهمند.
جمعیتی که کندویش پر از عسل است زنبورهایش در مقابل رقصها کمتر عکس العمل نشان می دهند. برعکس جمعیتی که کندویش خالی است به محض مشاهده رقص زنبورهایش فوری و به سرعت به سمت محل شهد پرواز می کنند.
هرچه ممکن باشد بیشتر شهد به کندویشان حمل نمایند. این موضوع می تواند نکته جالبی برای زنبورداران که تصمیم برداشت محصول زیادی از کندوهایشان دارند.
جمعیتهای کم عسل حتی شهدهایی که غلظت کمتر دارند یعنی مقدار درصد مواد قندی آن کم است را نیز جمع آوری می کنند حال آنکه جمعیتهای پر عسل اصلا به دنبالش نمی روند.
